Yenidoğan (0-1 ay)

Sevgili anne adayları ve anneler;
Bebeğinizin, ülkemizde önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelen obeziteye yakalanmasını; şeker hastalığı, kalp damar hastalığı gibi kronik hastalıklarla yaşam kalitesini bozmasını istemiyor ve okulda daha başarılı olmasını istiyorsanız doğduktan hemen sonra başlayarak, ilk 6 ay sadece anne sütü, 6. aydan sonra uygun ek beslenme ile birlikte 2 yaş ve ötesine kadar onu anne sütü ile besleyin!

Anne sütünün özellikleri nelerdir?

• Bebeğin memeden alacağı ilk besine "ilk süt", "ağız sütü" ya da "kolostrum" adı verilir.¹
• İlk sütün görüntüsü anneden anneye değişmekle birlikte genellikle sarı renkte ve kıvamlıdır.
• İlk süt, bebeğinizin ilk aşısı olarak değerlendirilir. özel olarak çok besleyicidir ve bebeği pek çok hastalıktan korur.
• İlk sütün miktarının az olmasına rağmen, ilk günlerde bebeğin beslenmesi ve bağırsaklarının iyi çalışması için yeterlidir.
• önemli olan annenin doğumdan sonra en kısa zamanda hemen emzirmeye başlamasıdır ve bebek her ağladığında emzirmesidir.
• Sık aralıklarla emzirerek bebeğin bu ilk sütü mümkün olduğunca çok almasına çalışılmalıdır. İlk günlerde sık emzirme daha sulu ve bol olan olgun süt yapımını hızlandırır.
• Bazı bebekler yeni doğduklarında çok uyur ve yeterince sık ememezler. Böyle bebekler ilk günlerde 3-4 saat sonunda uyanmamışlarsa annelerine verilmeli, gerekiyorsa yanağını sıvazlayarak memeyi almaları için uyarıp, uyandırılmalıdır.

Süt yapımının devamlılığı

• Emzirmede bebeğin ağzı, annenin meme ucu çevresinin renkli kısmını sıkıştırır, ezer.
• Bu baskı ile uyarılan sinirler beyinde prolaktin yapımı ile görevli olan bölgeye haber götürürler ve bu haberler prolaktin salgılanması için emir olur.
• Ne kadar çok haber iletilirse, o kadar çok prolaktin üretilir. Prolaktin nedeniyle "Fazla Emme Fazla Süt Yapar"
• özellikle geceleri daha fazla prolaktin yapılır.
• Prolaktin ayrıca annenin bebeğini emzirmek için gece uyansa bile yorgun olmamasını sağlar.

Bebeğimi kaç yaşına kadar emzirmeliyim?

• Bebek beslenmesiyle ilgili bütün bilim adamlarının, Dünya Sağlık örgütü'nün, UNICEF'in önerisi ve Sağlık Bakanlığı'mızın politikası; "Bebeklerin ilk 6 ay su bile verilmeden, sadece anne sütüyle beslenmeleri ve 6. aydan sonra da uygun ek beslenme ile beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar sürdürülmesidir."
• Emzirme sadece 6 ayla sınırlı değildir. Emzirmenin faydaları ek beslenme döneminde de devam etmektedir.
• ülkemizde en çok yanlış anlaşılan konulardan birisi budur. Yani emzirme, uygun ek beslenmenin başladığı 6. aydan sonra da durdurulmamalı ve 2 yaşına kadar sürdürülmelidir.

Bebeğime neden sadece anne sütü vermeliyim?

• Anne sütü, bebeklere gereksinim duydukları tüm besin öğelerini tek başına 6 ay sağlayabilen en iyi besin olup kolay sindirilir.
• Anne sütü, bebek için gerekli tüm besinleri ve suyu yeterli miktarda içerdiği için anne sütü ile beslenen bebeklerin başka bir ek besine veya suya gereksinimleri olmaz.
• çok sıcak havalarda bile anne sütü bebeğin susuzluğunu giderir ve sıcak iklimlerde de anne sütü alan bebeklere su vermek gerekmez.
• Bebeğe, su veya ek besin verilecek olursa bebeğin midesi dolacağından anne sütü almak istemeyecektir. Bunun sonucu olarak da bebek memeyi daha az emecek ve memede süt yapımı azalacaktır.
• Erken ek besin vermek başta alerji olmak üzere (bebek için) birçok risk taşımaktadır.

Sütümün bebeğime faydaları nelerdir?

• Anne sütü en doğal ve en taze besindir.
• İçerdiği besin maddeleri bebeğin ihtiyacına uygundur ve kolaylıkla sindirilir.
• Bebekle anne arasında sevgi dolu bir ilişki sağlar.
• Her zaman temiz ve sterildir. Bebeği hastalıklardan korur.
• Isısı bebeğin emmesi için idealdir.
• Bebeklerin kemik gelişimini destekler.
• Ekonomiktir ve hazırlama gerektirmez.
• Bebeği alerjiye karşı korur.
• Anne sütü alan bebeklerin diğer besinlerle beslenen bebeklerden daha zeki olduğunu belirten bazı çalışmalar vardır.

Bebeğimi emzirmemin bana psikolojik yararı var mı?

• Anne ile bebek arasında sevgi dolu bir ilişki kurulmasını kolaylaştırır. Bu da anneyi duygusal olarak tatmin eder.
• Emziren anneler, bebeklerine daha şefkatli davranırlar.
• Bebekler doğumdan hemen sonra annenin yanında kalır ve emzirilirlerse daha az ağlar ve daha çabuk gelişirler.
• Anne sütü ile beslenme bebeğin zeka gelişimini ve entelektüel yapısını olumlu etkiler.

Anne sütünün benim sağlığı için faydaları var mı?

Anne sütünün, bebek sağlığının yanı sıra, anne sağlığı için de önemli faydaları vardır.

• Anne sütü rahmin daha hızlı eski haline dönmesini sağlayarak, doğum sonrası aşırı kanama riskini azaltır.
• Emzirmenin uzatılması doğum aralığını arttırmaya yardım eder.
• Hamilelik öncesi kiloya dönmeye yardımcı olur.
• Meme kanseri ve over kanseri riskini azaltır.
• Menapoz sonrası osteoporozve kalça kırığı riskini azaltır.
• Anne ile bebek arasındaki bağı güçlendirir.
• Prolaktin hormonu annede özel bir sakinlik sağlar.

Doğumdan sonra süt üretimi nasıl gerçekleşiyor?

Kolostrum: Annenin doğumdan sonraki birkaç gün boyunca ürettiği süttür, koyu ve kıvamlıdır, rengi sarımtırak ya da berraktır. Enerjisi olgun sütten daha azdır. Fakat protein, minerallerin tümü (en belirgin sodyum ve çinko) ve bazı (en belirgin karoten olmak üzere A, C, E) vitaminler açısından daha zengindir.

Geçiş sütü: Kolostrumdan sonra salgılanmaya başlar ve yaklaşık iki hafta devam eder. Bu sütte laktoz, vitamin, yağ ve kalori değeri artarken toplam protein miktarı azalır.

Matür Süt: Matür sütün içeriği emzirmenin başından sonuna doğru farklılık gösterir. Emzirmenin başında gelen süt, vitamin, protein ve sudan zengindir. Bu süte ön süt denir. Bebek sıvı ihtiyacının büyük bölümünü ön sütten karşılar. öğünün sonunda salgılanan süte ise son süt denir. Son süt ön sütten daha beyaz görülür, çünkü yağ bakımından zengindir ve bebeğin enerji ihtiyacının büyük bölümünü karşılar.

Bebeğimi ne kadar süre boyunca ve ne sıklıkta emzirmeliyim?

Bebek emzirmenin başlangıcında gelen ön sütten ve emzirmenin sonlarına doğru gelen yağ yönünden zengin son sütten yararlanabilmelidir.

Bunun için emzirme süresinin en az 15 dakika olması gerekir. Bazı annelerde süt salgılanma refleksinin yerleşmesinin gecikmesi nedeni ile bebeğin emme süresi değişkenlik gösterebilir. O nedenle emzirmenin sonlandırılmasında bebeğin isteği dikkate alınmalıdır ama unutulmamalıdır ki emzirme süresinin kısa tutulması sonucunda bebek lipit içeriği yüksek olan son sütten yararlanamaz.

Bu durum; bebekte yetersiz kilo alımına, annede ise memenin yeterince boşalmamasına bağlı olarak meme sorunlarına ve yetersiz süt yapımına neden olmaktadır. İlk haftalarda bebek günde 8-12 kez emzirilmeli ve emzirme sıklığı saatlere göre değil, bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır. Bebeğin acıktığı ağlamasından, uyanmasından, ağız hareketlerinden ve fiziksel aktivitesinin artmasından anlaşılabilir. Fakat bazen bebeğin ağlaması emzirme için geç bir bulgu olabilmektedir. Bu nedenle bebek 3 saatten fazla emmediğinde; açlık belirtileri olmaksızın emzirilmelidir.

Bebeğimi doğru emzirme pozisyonu nasıl olmalı?

Anne, parmakları memenin altında göğsünde olacak şekilde işaret parmağıyla memeyi alttan desteklemelidir. Başparmak memenin üstünde olmalı, parmaklar meme ucundan uzakta tutulmalı ve kesinlikle memeye baskı yapılmamalıdır.

Bebeğin Memeye Yerleştirilmesi

Bebeğin emme hareketini doğru yapabilmesi ve etkili emebilmesi, annenin bebeğini memeye doğru yerleştirmesine ile doğrudan ilgilidir. Bebeğin memeye yerleştirilmesinde dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır.

• Bebeğin başı ve gövdesi düz bir hatta olmalı,
• Yüzü memeye bakmalı ve burnu meme ucunun tam karşısında olmalı
• Vücudu annesinin vücuduna yakın olmalı,
• Yenidoğanpoposundan desteklenmeli
• Bebeğin memeye yerleştirilmesi esnasında önce meme ucuyla bebeğin dudaklarına dokunulmalı, bebeğin ağzını genişçe açması beklenmelidir.
• Bebek alt dudağı meme ucunun altına gelecek şekilde çabucak memeye tutulmalıdır.

Referanslar:

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Emzirme ve anne sütü ile ilgili sık sorulan sorular. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/9282,emzirme-ve-anne-sutu-ile-ilgili-sik-sorulan-sorular-icin-tiklayinizpdf.pdf?0 adresinden Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.
2. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Temel Yenidoğanbakımı. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/cekus/docs/8-%20temel_yenidogan_bakimi.pdf adresinden Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.