Süt Çocuğu (1 ay–1 yaş)

Bebeğimin gelişmesi nasıl olmaktadır?

Süt çocukluğu çağı, yaşamın ilk yılıdır. Diğer yıllara oranla hızlı büyüme ve gelişme yılıdır. Sağlıklı bir bebek; doğduğunda ortalama yaklaşık 3-3,5 kg ağırlığında ve 48-50 cm boyundadır. Normal şartlarda ilk 6 ayda doğum ağırlığının iki katına, 12 ayda üç katına çıkar. Boy 0-3 ay içinde ortalama 2-4 cm, 4-12 aylık dönemde ayda 1,5-3 cm uzar.

Standartlara uygun büyüme ve gelişme bebeğin iyi beslendiğinin göstergesidir. O halde çocuğun sağlık ve beslenme durumunu anlamak için en iyi yol büyümesini ölçmektir. İlk aylardan itibaren bebeğin ağırlığının ve boyunun ölçülmesi ve takip edilmesi gerekir.

Düzenli aralıklarla bebek tartılmalı, boy uzunluğu ölçülmeli ve büyüme grafiğine işaretlenmelidir. Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda, büyüme geriliği ve çeşitli hastalıklar görülür. Ayrıca sağlıklı beslenemeyen çocuk huzursuz ve mutsuz olur.

Süt; çocuğun hızlı büyümesi, gelişmesi ve beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için önemlidir.

Sağlıklı beslenen bebekler; canlı, hareketli ve neşelidir. Boy ve kiloları normal, görünüşleri sağlıklıdır. İyi beslenme, zihinsel gelişim açısından da önemlidir. İlk yıllarda beyin hücreleri hızlı geliştiği için sağlıklı beslenemeyen çocuklarda öğrenme güçlüğü ve zihinsel yetersizlikler görülebilir. Bebeğin beslenme alışkanlığı iyi bir dengede olursa duygusal gelişimi de olumlu yönde etkilenir. Özellikle emme sırasında anne ve çocuk arasında kurulan duygusal bağ temel güven duygusunun gelişmesine destek olur.

Süt dişleri, sağlıklı bebeklerde 5-9 aylarda çıkmaya başlar.

Bebeğin, doğduğunda baş çevresi 34-35 cm’dir. Bir yaşında 46-47 santimetreye ulaşır. Aynı zamanda bir yaşında baş ve göğüs çevresi eşitlenir.

Süt çocuğunun beslenmesinde temel ilkeler nelerdir?

Süt çocuklarında 3 şekilde beslenme gözlenir:

Doğal beslenme: Bebeğin beslenmesinde en doğal yol, anne sütünün verilmesidir. Altıncı aya kadar sadece anne sütü verilmesi en iyi beslenme yöntemidir.

Yapay beslenme (suni beslenme): Anne sütü olmadan diğer sütler ya da mamalarla yapılan beslenme şeklidir. Bebek beslenirken biberon ve bebeğe uygun kaşık kullanılmalıdır.

Karışık beslenme: Anne sütünün yetmemesi durumunda veya belli bir aydan sonra anne sütü ile birlikte diğer sütlerin ve ek besinlerin verilmesi şeklindeki beslenmeye “karışık beslenme” denir.

Doğal, yapay, karışık olarak hangi şekilde beslenirse beslensin çocukların gösterdikleri “yetersiz beslenme” belirtileri ortaktır.

Süt çocuklarının beslenmesinde aşağıdaki temel ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır:

  • Beslenme, sağlıklı ve düzenli olmalıdır.
  • Her çocuğun doğumdan itibaren durumuna ve yaşına uygun şekilde besin öğelerinden yeterli ve dengeli olarak alması gerekir.
  • Doğumdan sonraki ilk günlerde salgılanan anne sütü (kolostrum) bebeğe mutlaka verilmelidir.
  • Bebek iyi emiyor, büyüme gelişmesi düzgün gidiyorsa altıncı aya kadar anne sütü yeterlidir. Bebeğin beslenmesinde sadece anne sütü tercih edilmelidir.
  • İlk 1-1,5 ay bebek, her ağladığında emzirilmeli, sonrasında ise 3- 4 saat ara ile 5- 6 öğün beslenmelidir.
  • Bebeğin biberona alışması, anne memesini bırakma riskini doğurabilir. Bu yüzden anne sütü aldığı sürece ek besinler kaşıkla verilmelidir. Anne sütünün devamı için de önemlidir. Ancak yapay beslenmede yiyecekler sadece kaşıkla değil ara sıra biberonla da verilmelidir. Biberon kullanılmazsa daha sonra parmak emme olayı ortaya çıkabilir.
  • Ek besinlere az miktarda ve teker teker başlanmalı, miktar her gün biraz daha artırılmalıdır.
  • 6-12 aylık çocukların beslenmesinde meyve suyu ve püresi, sebze çorbası ve yoğurtlu çorbalar ilk başlanacak ek besinlerdir.

Sütteki bebeğimin enerji ve besin ihtiyacı ne kadardır?

Çocukların besin ve enerji ihtiyacı, yetişkinlere göre farklıdır. Süt çocuklarının vücutlarında yeni dokuların oluşması nedeni ile protein, mineral ve vitaminlere gereksinim fazladır. Çocuklar henüz kendi kendilerine yemeyi öğrenmediklerinden, beslenmeleri için hazırlanacak diyetler çocuğa uygun olmalı ve belirli besin öğelerini içermelidir.

Süt çocuğunda enerji ihtiyacı:

  • 1-3 ay arasında kilogram başına 120 kalori
  • 4-9 ay arasında kg başına 110 kalori
  • 10-12 ay arasında ise kg başına 105 kalori

Kalorinin büyük bir kısmı, yağlar ve karbonhidratlardan sağlanır. Anne sütündeki karbonhidrat (laktoz) ve yağlar kolay emilir. 6-12 aylar arasında enerji (kalori) ihtiyacını katı ve sıvı yağlar, pekmez, bal, reçel (günlük ortalama 10 gr.) ve şekerler (günlük ortalama 20 gr) karşılar.

Bebeğin protein ihtiyacı oldukça yüksektir.

Vücut dokularının büyümesi, devamlı protein sentezini gerektirdiğinden kaliteli ve yeterli protein alınması şarttır. Anne sütü, Yenidoğaniçin örnek protein niteliğindedir. Örnek proteinin sindirim oranı %95 kadardır.

Bebeklere günde ortalama kilogram başına 150-175 mililitre sıvı verilebilir. Süt çocuğunun vitamin ve mineral ihtiyacını normal durumlarda anne sütü, 4-6. aya kadar karşılayabilir. Daha sonra ek besinlerle ihtiyaç karşılanmalıdır.

Referanslar:

  1. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Çocuk gelişimi ve eğitimi süt, oyun, okul ve ergenlik döneminde beslenme. 2011. http://www.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/56/07/973760/dosyalar/2012_12/08084237_st,oyun,okulveergenlikdnemindebeslenme.pdf adresinden Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.
  2. Tokatlı A. Bebeklerde Ek Besinlere Geçiş; “Weaning” Dönemi. Sted. 2003;12(4): 134-136.